≡)))≡IΙI≡(((≡ ΗΛΙΑΙΟΝ - ΕΛΛΑΝΙΟΝ - ΠΑΣΙΦΑΟΝ ≡)))≡IΙI≡(((≡

[(Αθανασίου Ϛαγειρίτου
«ΩΓΥΓΙΑ»)]

- - - - - - - - -
ΚΕΦΑ'ΛΑΙΟΝ ΚΔ'.
Περί του Προμηθέως.

Ο Προμηθεύς, κατά μεν τινας, ήτον υιός του Ιαπετού και της Κλυμένης, ή της Ασίας, ή της Ασώπης, ή της Θέμιδος. Κατ' άλλους δε, του Ουρανού και της Κλυμένης · και κατ' άλλους, του Γίγαντος Ευρυμέδοντος και της Ήρας. Ούτος λοιπόν ο Προμηθεύς έμιξεν ύδωρ και γην, και εκ του πηλού εκείνου έπλασεν άνθρωπον αυτός πρώτον. Και έπλασεν αυτόν να βλέπη άνω και ουχί κάτω, ως τα άλλα ζώα · έμιξε δε εις τον πηλόν εκείνον και διαφόρων ζώων ύλην · [(εδώ σημειώνεται η γνώση του κοινού ζωικού DNA)] ως του λαγού, της Αλώπεκος, του Παγωνίου, της Τίγριδος και του Λέοντος · και δια τούτο ο άνθρωπος έχει την δειλίαν του λαγού, την πανουργίαν της Αλώπεκος, την αλαζωνείαν του Παγωνίου, την ωμότητα της Τίγριδος, και την ανδρείαν του Λέοντος. Ιδούσα δε η Αθηνά το πλαϛούργημα τούτο, εθαύμασε μεν την τέχνην, αλλ' εν[(ν)]όησεν, οτι ήτον ατελές · επειδή δεν εκινείτο · και είπεν, οτι χωρίς τινός Ουρανίου δώρου δεν γίνεται εντελές · και μάλιϛα υπεσχέθη να φέρη αυτή εκ του Ουρανού τοιούτον τι δώρον. Ο Προμηθεύς όμως είπεν, οτι επιθυμεί να αναβή αυτός εις τον Ουρανόν, δια να περιεργασθή πως είναι κατεσκευασμένα τα Ουράνια σώματα. Ανεβίβασε λοιπόν αυτόν η Αθηνά εις τον Ουρανόν, καθήμενον επάνω εις την ασπίδα αυτής, ένθα περιεργαζόμενος, εν[(ν)]όησεν, οτι το Ουράνιον πυρ κινεί τα σώματα · όθεν ανάψας λαμπάδα εκ της αμάξης του Ηλίου μυϛικώς, κατεβίβασε το Ουράνιον πυρ εις την γην, και ενεψύχωσε τον άνθρωπον αυτού. Κατ' άλλους δε, έκρυψεν αυτό εις τον Νάρθηκα, και ούτως το έφερεν εις την γην · ο δε Νάρθηξ ήτον φυτόν πολύκομπον, ως κάλαμος, το οποίον μετεχειρίζοντο [(ως)] ράβδον οι παιδαγωγοί, και διαρκεί το πυρ εις αυτό, ως και εις την ύσκαν. Αγανακτήσας δε ο Ζευς και δια την κλοπήν του πυρός, και δια την πλάσιν του ανθρώπου, έδησε τον Προμηθέα εις το Καυκάσιον όρος της Σκυθίας.

Κατ' άλλους δε, έπλασε τον άνθρωπον συμβουλευόμενος υπο της Αθηνάς, και μάλιϛα συνήργει και αυτή εις την εργασίαν · και ότι, ο Προμηθεύς επεχείρησε τότε να βιάση την Αθηνάν, και δια τούτο ηγανάκτησεν ο Ζευς, δια την αυθάδειαν ταύτην, και έδησεν αυτόν · Κατ' άλλους δε, επειδή έμαθεν ο Ζευς, οτι εγέννησεν αυτόν η Ήρα πρότερον εκ του Ευρυμέδοντος, δια τούτο ηγανάκτησε. Και κατ' άλλους, τότε ο Προμηθεύς κατέπαυσε την οργήν του Διός · ύϛερον όμως, επειδή οι άνθρωποι έκαιον ολόκληρα τα θυσιαζόμενα ζώα, και οι πτωχοί εδυσκολεύοντο να προσφέρωσι θυσίας εις τιμήν των Θεών, εζήτησεν ο Προμηθεύς άδειαν παρά του Διός, να καίωσι μέρος μόνον, και το άλλο να το τρώγουν αυτοί · και ο Ζευς συγκατένευσεν εις τούτο. Κατέβη δε ποτέ ο Ζευς εις την Μηκώνην πόλιν της Πελοποννήσου, η οποία ωνομάσθη ύϛερον Σικυών, δια να κρίνη τους ανθρώπους, και κατέλυσεν εις τον οίκον του Προμηθέως. Τότε ο Προμηθεύς θέλων να δοκιμάση, αν ο Ζευς ήτον Θεός τω όντι, έσφαξε δύο ταύρους και έκαυσε το διωρισμένον μέρος μόνον · έπειτα διεχώρισε το κρέας εις εν μέρος, και τα οϛά εις άλλο · και παρεγέμισε το εν δέρμα με τα οϛά, και το άλλο με το κρέας, και ύϛερον εκάλεσε τον Δία εκεί, και είπε, να εκλέξη όποιο δέρμα θέρμα θέλει · ο δε Ζευς ηπατήθη και έλαβε τα οϛά · όθεν οργισθείς έλαβε το πυρ εκ της γης, και ανέβη εις τον ουρανόν, δια να μη μαγειρεύσωσιν οι άνθρωποι το κρέας. Ο Προμηθεύς όμως ανέβη εις τον Ουρανόν, και έκλεψε το πυρ, ως είρηται, και εμαγείρευσαν το κρέας. Τότε λοιπόν αγανακτήσας ο Ζευς, επρόϛαξε τον Ερμήν και τον Ήφαιϛον να δέσωσιν αυτόν. Τινές μεν λέγουσιν, οτι και δια τα τρία ρηθέντα σφάλματα ετιμωρήθη ο Προμηθεύς · άλλοι δε, μόνον δία τα δύο, ή δια το εν μόνον.

Έλαβον λοιπόν αυτόν ο Ερμής και ο Ήφαιϛος, και έφερον εις το ρηθέν όρος, έχοντες ομού το Κράτος, και την Βίαν · επειδή εφοβούντο μόνοι · και τον έδησαν ύπτιον εις μίαν ϛήλην, ένθα έμεινε τριάκοντα χιλιάδας χρόνους · έϛειλε δε ο Ζευς και ένα Αετόν δια να τρώγη όλην την ημέραν το ήπαρ αυτού, το οποίον ηύξανε πάλιν την νύκτα εις ακατάπαυϛον τιμωρίαν. Προς μεγαλητέραν δε δυϛυχίαν, έτυχε να είναι και αθάνατος, και δεν εδύνατο να αποθάνη · επειδή, μη ϛοχαζόμενος το μέλλον, εδέχθη πρότερον την αθανασίαν του Χείρωνος, ως ρηθήσεται εκεί. Αι δε Μοίραι έλεγον, οτι ουδείς άλλος δύναται να τον ελευθερώση, παρά ο υιός της Θέτιδος, ο οποίος μέλλει να γένη ισχυρώτερος του πατρός αυτού. Κατά τύχην δε, ότε κατεδίωκεν ο Ζευς την Θέτιν, επέρασεν εκείθεν · ο δε Προμηθεύς εν[(ν)]οήσας τον σκοπόν αυτού, είπε, να μη τύχη και γεννήση υιόν εκ της Θέτιδος · επειδή μέλλει να γένη ισχυρώτερος εκείνου, και θέλει τον τιμωρήση, καθώς εκείνος ετιμώρησε τον πατέρα αυτού Κρόνον · εδέχθη λοιπόν ο Ζευς την συμβουλήν, και είπε να λύση ο Ήφαιϛος τον Προμηθέα, εις αμοιβήν της συμβουλής · όμως έδησεν εις τον δάκτυλον αυτού δακτυλίδιον σιδηρούν, εις ενθύμησιν της παιδείας. Κατ' άλλους δε, επέρασεν ο Ηρακλής εκείθεν και τοξεύσας τον Αετόν, έλυσε και αυτόν. Ο Προμηθεύς όμως και δεδεμένος ων εκεί, ωφέλησε πολύ τους εγχωρίους, με τας συμβουλάς και προρρήσεις αυτού · Δια τούτο και εκείνοι δεν εσέβοντο τον Δία και την Αθηνάν, ως αιτίους της δυϛυχίας του Προμηθέως · τον δε Ηρακλέα ετίμησαν ως ελευθερωτήν αυτού.

Περί δε του όρους εκείνου, όπου εδέθη ο Προμηθεύς, είναι πολλή αμφιβολία και αμφιλογία · επειδή τινές μεν λέγουσιν, οτι ήτον το μεταξύ Ευξείνου Πόντου και της Κασπίας θαλάσσης όρος της Σκυθίας, ο Καύκασος λεγόμενος · ένθα, ως λέγει ο Αρριανός, ήτον μία άκρα, ή κορυφή Στρόβιλος καλουμένη, και εκεί εδέθη · ο δε Διόδωρος λέγει, οτι ήτον κατά τας Ινδίας άνωθεν του Ινδού ποταμού · επειδή ωνομάζετο και εκεί εν όρος Καύκασος, το οποίον ωνόμαζον και Παροπάμισον, και τους εγχωρίους Παροπαμισάδας, ένθα ο Αλέξανδρος έκτισε πόλιν Αλεξάνδρειαν. Κατά δε την μέσην του όρους τούτου, ήτον μία πέτρα δέκα ϛαδίων περιφέρειαν έχουσα, και τεσσάρων ϛαδίων ύψος · και εις ταύτην την πέτραν έδειξαν οι εγχώριοι προς τον Αλέξανδρον το σπήλαιον του Προμηθέως, την κοίτην του Αετού, και τινα σημεία των δεσμών · και εκείθεν έλυσεν αυτόν ο Ηρακλής, ος τις επολιόρκησε τότε και την Άορνον πέτραν, και εφώρμησε τρις · όμως απεκρούσθη · όθεν αφήκε την πολιορκίαν, επειδή συνέβησαν και σεισμοί και άλλα απαίσια σημεία. Ταύτα δε ακούσας ο Αλέξανδρος παρά των εγχωρίων, εφιλοτιμήθη περισσότερον να κυριεύση το φρούριον εκείνο, το οποίον δεν εδυνήθη να κυριεύση ο Ηρακλής · έπειτα δε εσεμνύνετο, επειδή εκυρίευσεν αυτό με μίαν προσβολήν. Ο δε Στράβων νομίζει ταύτα πλάσματα των κολάκων του Αλεξάνδρου · ο Αλέξανδρος όμως ήυρεν εκεί και εν έθνος Σίβας ονομαζομένους, οι οποίοι ήσαν απόγονοι του ϛρατεύματος του Ηρακλέους, και μετεχειρίζοντο έτι τα σύμβολα εκείνου, φορούντες δέρματα, και κρατούντες ρόπαλα · έτι δε και η σφραγίς αυτών ήτον ρόπαλον, με την οποίαν εβούλλωναν τα ζώα. Κατ' άλλους δε, το όρος εκείνο είχε δύο κορυφάς, έν ϛάδιον απεχούσας απ' αλλήλων · και μεταξύ τούτων έδησαν τον Προμηθέα, την μίαν χείρα και τον ένα πόδα εις την μίαν κορυφήν, και τα άλλα εις την άλλην · τοιούτο μέγεθος είχε.

Οι Αργείοι δε έλεγον, οτι απέθανεν εκεί ο Προμηθεύς, και εδείκνυον και τον τάφον αυτού. Οι δε Πανοπείς της Φωκίδος έλεγον, οτι οι λίθοι οι οποίοι ήσαν εις μίαν χαράδραν εκεί και ευωδίαζον, έμειναν εκ του πηλού εκείνου, εκ του οποίου κατεσκεύασεν ο Προμηθεύς τον άνθρωπον. Ήτον και άγαλμα εκεί, το οποίον τινές μεν έλεγον οτι ήτον του Προμηθέως, άλλοι δε του Ασκληπιού. Ήτον όμως και άλλος προμηθεύς είς των Καβείρων. Ο Αισχύλος έγραψε τρεις τραγωδίας του Προμηθέως, σώζεται δε μόνον μία, Προμηθεύς δεσμώτης επιγραφομένη, ένθα δεικνύει αυτόν ευρετήν πολλών ωφελίμων πραγμάτων · πλην ο Αισχύλος εν[(ν)]οεί εκεί την προμήθειαν και πρόνοιαν, εις την οποίαν αλληγορείται ο Προμηθεύς · όθεν και οι Αθηναίοι είχον εις την Ακαδημίαν βωμόν του Προμηθέως.

Είχε δε γυναίκα ο Προμηθεύς, κατά μεν τινας, την Ασίαν, κατά δ' άλλους την Κελαινώ, ή την Αξιθέαν, και εγέννησε τον Δευκαλίωνα. Κατ' άλλους δε και την Ίσιν, Πανδώραν, και την Θήβην εκ τινος Νύμφης · εκ δε της Κελαινούς εγέννησε τον Λύκον, και Χιμαιρέα. Ούτοι δε οι δύο έφυγον εις την Τρωάδα, ότε συνέβη ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνος, ένθα επέθανον και ετάφησαν εντίμως, και ετιμήθησαν, και οι τάφοι αυτών εσώζοντο μέχρι του Τρωικού πολέμου · εκ δε της Πύρρας τον Έλληνα · άλλοι όμως λέγουσιν την Ασίαν μητέρα του Προμηθέως, και την Πύρραν θυγατέρα του Επιμηθέως.

[(Tέλος Κεφαλαίου ΚΔ')]