Αθανασίου Ϛαγειρίτου
ΩΓΥΓΙΑ
- - - - - - - - -
ΚΕΦΑ'ΛΑΙΟΝ Γ'.
Περί των Μουσών.
Περί των Μουσών.
Αι Μούσαι ήσαν θυγατέρες, κατά μεν τινας, του δευτέρου, κατά δ' άλλους, του τρίτου Διός και της Μνημοσύνης. Κατ' άλλους του Πιέρου και της Πληΐδος, ή της Αντιόπης · Κατ' άλλους του Ουρανού και της Γης, ή του Αιθέρος και της Πλουσίας, ή του Απόλλωνος, ή του Μέμνονος και της Θεσπίας. Φαίνεται όμως, οτι αι Μούσαι ήσαν πολλαί, και διάφοροι, όθεν και η διαφορά των γονέων, του αριθμού, και των ονομάτων αυτών · κατ' άλλους δε, ήσαν δύω γενέσεις των Μουσών, και αι μεν πρώται αι θυγατέρες του Ουρανού, ήσαν επί τη βασιλείας του Κρόνου · αι δε δεύτεραι ήσαν θυγατέρες του Διός και της Μνημοσύνης, αι γνωϛόταται και επισημόταται, κατά την κοινήν γνώμην.
Και κατά μεν τινας ήσαν δύω, κατ' άλλους δε τρεις, Μελέτη, Μνήμη, και Αοιδή, ή Κηφισός, Βορωσθενίς και Απολλωνίς ονομαζόμεναι, και ισάριθμοι με τους τρεις τόνους, τρεις χρόνους, και τρεις αριθμούς. Κατ' άλλους δε, ήσαν τέσσαρες, Θελξιόπη, Μνήμη, Αοιδή, και Μελέτη, ή Αρχή, Θελξινόη, Μελέτη, και Αοιδή, ισάριθμοι με τας τέσσαρας διαλέκτους, Αττικήν, Ιωνικήν, Αιολικήν, και Δωρικήν. Κατ' άλλους δε πέντε, κατά τον αριθμόν των πέντε εκτός αισθήσεων, και ομώνυμοι αυτών · οίον, Όρασις, Γεύσις, Όσφρησις, Αφή και Ακοή. Κατ' άλλους δε, επτά, Νείλος, Τριτώ, Ασωπός, Επταπόλη, Αχελωΐς, Τιπόπλους, και Ροδία, κατά τους επτά Πλανήτας, τας επτά χορδάς της λύρας, και τα επτά φωνήεντα. Κατ' άλλους δε, δια τας εννέα εφευρέσεις αυτών ωνομάσθησαν εννέα, Καλλιχόρη, Ευνίκη, Ελίκη, Θελξινόη, Τερψιχόρη, Ευτέρπη, Εγκελάδη, Δία, και Ευνόπη · κατ' άλλους δε, τας τρεις πρώτας, Μελέτην, Μνήμην, και Αοιδήν, ωνόμασαν οι Αλωείδαι, τας δε εξής εννέα ωνόμασεν ο Πίερος, έπειτα και ο Ησίοδος · Κλειώ, Ευτέρπην, Θάλειαν, Μελπομένην, Τερψιχόρην, Ερατώ, Πολύμνιαν, Ουρανίαν, και Καλλιόπην · και ταύτην την γνώμην εδέχθησαν κοινώς άπαντες. Όθεν και ο Ηρόδοτος ωνόμασε τας εννέα βίβλους αυτού ούτως. Κατ' άλλους δε, ωνομάσθησαν εννέα, δια το τετράγωνον του τρία, του τελειοτάτου παρά τοις παλαιοίς νομιζομένου αριθμού.
Εγεννήθησαν δε εις την Πιερίαν (*), όπου ιδών ο Ζευς την Μνημοσύνην, και ερωτευθείς, μετεμορφώθη εις σχήμα ποιμένος, και εξηπάτησεν αυτήν · και κοιμηθείς εννέα νύκτας, εγέννησε τας εννέα Μούσας, ομοίας, και ομογνώμονας κατά πάντα · η δε Μνημοσύνη έδωκεν αυτάς εις την Νύμφην Ευφήμην να τας αναθρέψη, κατέϛησε δε και τον Απόλλωνα διδάσκαλον, και εδίδασκεν αυτάς διάφορα μαθήματα. Ευδοκίμησαν δε τόσον εις τας μαθήσεις, και μάλιϛα εις την μουσικήν, ώϛε δεν ευρέθη ποτέ άλλος εμπειρότερος αυτών. Όθεν δεν εφρόντιζον πλέον περί των βιωτικών πραγμάτων, αλλ' εζήτουν τόπον ήσυχον, ωραίον, και αρμόδιον εις την τοιαύτην θείαν και ουράνιον διαγωγήν · εύρον λοιπόν τον Ελικώνα τοιούτον, το ωραιότατον, χαριέϛατον, και τερπνότατον όρος της Βοιωτίας. Όθεν ήλθον και διέτριβον εκεί, με τον διδάσκαλον αυτών Απόλλωνα, καταγινόμεναι εις συνθέσεις ύμνων · εχόρευον δε συνεχώς και περί τον βωμόν του εκεί Διός, ψάλλουσαι με αρμονίαν μελωδικήν τα κατορθώματα αυτού, και έχουσαι αρχηγόν της χορείας τον Απόλλωνα, ιϛάμενον εν τω μέσω, και κρούοντα την λύραν · εκράτουν και αυταί τα όργανα αυτών, και προσήρμοζον αυτά κατά την λύραν του διδασκάλου, και συγκροτούσαι μελωδίαν εναρμόνιον, και αμίμητον, έψαλλον ύμνους, τόσον μελωδικούς, ώϛε έν ολόκληρον έθνος, το οποίον ήτον εκεί πλησίον, κατεγοητεύθη υπό της μελωδίας, και δεν εφρόντιζε πλέον δια τα αναγκαία της ζωής, αλλ' εσυνάζοντο να ακούωσι κεχηνότες, και με άκραν προσοχήν, ακίνητοι, ώϛε κατεξηράνθησαν υπό της πείνης, και τέλος μετεμορφώθησαν εις Τέτιγας, οι οποίοι ψάλλουσιν έτι ακαταπαύϛως επί των δένδρων, έχοντες έναυλον την μελωδίαν εκείνην, και μη φροντίζοντες παντάπασι περί τροφής. Αφ' ου δε εβαρύνοντο την εις τον Ελικώνα διατριβήν, ήρχοντο εις τον Παρνασσόν, και διέτριβον και εκεί μερικόν καιρόν, επειδή ήτον τοιούτον και τούτο το όρος · έπειτα επέϛρεφον πάλιν εις τον Ελικώνα. Όθεν ωνομάσθησαν τα όρη ταύτα καταγώγια, και ενδιαιτήματα των Μουσών. Ότε δε έπαυον τον χορόν, και την μελωδίαν, κατέβαινον εις τον Ολμειόν, ή εις τον Περμησσόν ποταμόν, εις τους πρόποδας του Ελικώνος, και ελούοντο · ενίοτε δε ελούοντο και εις την Ιπποκρήνην, η οποία ήτον εις την κορυφήν του Ελικώνος · και εις την Καϛαλίαν του Παρνασσού, εις την Αγανίππην της Βοιωτίας, και Λιβύθραν της Θεσσαλίας · όθεν ωνομάζοντο και Λιβυθρίδες.
- - - - - - - - - -
(*) Τινές αναφέρουσι δύο όρη Πιερία ονομαζόμενα · το μεν εις την Θράκην, όπου διέτριβεν ο Ορφεύς, κ' το άλλο εις την Βοιωτίαν, κ' εις τούτο εγεννήθησαν αι Μούσαι. Πιερία δε ελέγετο κ' η παραθαλάσσιος χώρα του Θερμαϊκού κόλπου, απο του Αλιάκμονος ποταμού μέχρι του Αξιού.
Ότε δε ανέβαινον ποτέ εις τον Παρνασσόν, και συνέβη βροχή ραγδαία, και άνεμος, εκάλεσεν αυτάς ο Πυρηνεύς Βασιλεύς της Δαυλίας εις τον οίκον αυτού, έως να παύση η τρικυμία, έχων σκοπόν δόλιον, και ανόσιον · επειδή, αφ' ου έπαυσεν η βροχή, και παρασκευάζοντο να αναχωρήσωσιν, έκλεισε τας θύρας, και εβίαζεν αυτάς, ώϛε επτερώθησαν, και έφυγον ιπτάμεναι, εις αποφυγήν του κινδύνου · εκείνος όμως απεφάσισε να τας κυνηγήση · όθεν ανέβη εις ένα πύργον, να ιδή προς ποίον μέρος φεύγουσιν · έπειτα επέτασε και αυτός, να τας φθάση · επειδή όμως ήτον άπτερος, έπεσεν εις την γην και εφονεύθη.
Εκαυχήθησαν δε αι θυγατέρες του Πιέρου, οτι ήσαν εμπειρότεραι εις την μουσικήν, και εις βεβαίωσιν τούτου, ήλθον εις τον Ελικώνα, και συνεκρότησαν αγώνα μουσικής με τας Μούσας. Και πρώτον μεν ηγωνίσθησαν αυταί, πλην δεν ευδοκίμησαν. Επειδή ουδείς εθέλγετο, ούτε ήκουε με ηδονήν την μελωδίαν αυτών. Αρξαμένων δε ύϛερον των Μουσών, το παν εξέϛη, και μετέβαλε την όψιν · επειδή ο Ουρανός, τα άϛρα, η Θάλασσα, οι ποταμοί, και πάντα τα κινούμενα σώματα έπαυσαν τας κινήσεις αυτών, και ήκουον με προσοχήν και απορίαν την μελωδίαν. Αυτός δε ο Ελικών, θελγόμενος, άμα τε και επαιρόμενος δια την υπεροχήν των Μουσών, εξετείνετο μεταιωρούμενος ηρέμα προς τον Ουρανόν, ώϛε η κορυφή αυτού έφθασε σχεδόν πλησίον του Ουρανού. Ιδών δε ο Ποσειδών την τοσαύτην τολμηράν έπαρσιν, και φοβούμενος να μη τρυπήση τον Ουρανόν, έτι δε να μη γένη και ανάβασις των ανθρώπων εις τον Ουρανόν, έϛειλε τον Πήγασον να καταπαύση το τοιούτον υπερήφανον φρύαγμα. Κτυπήσας λοιπόν ο Πήγασος την κορυφήν αυτού δια του ποδός, εταπείνωσεν αυτόν πάλιν, και τον περιέϛειλεν εις την προτέραν θέσιν · εκ δε της οπλής του Πηγάσου ανέβλυσεν ύδωρ, και αύτη είναι η Ιπποκρήνη λεγομένη. Και αι μεν Ημαθίδες εγνώρισαν την υπεροχήν των Μουσών και εσιώπησαν. Αι Μούσαι όμως ωργίσθησαν δια την αυθάδειαν, και μετεμόρφωσαν αυτάς εις όρνεα.
Εκαυχήθησαν δε και αι Σειρήνες δια την αυτήν αιτίαν. Όθεν συνέβη αγών και με αυτάς εις το παραθαλάσσιον της Κρήτης, Μουσείον ονομαζόμενον απο τούτου του συμβεβηκότος · ενίκησαν όμως και αυτάς, και έκοψαν τα πτερά αυτών, μετά τα οποία έπλεξαν ϛεφάνους, και εϛεφανώθησαν, εκτός της Μελπομένης, η οποία μήτηρ ούσα των Σειρήνων, δεν ηθέλησεν να ϛεφανωθή, δια την δυϛυχίαν των θυγατέρων αυτής. Ο δε τόπος εκείνος ονομάσθη Άπτερα, και Απτερία απο του συμβεβηκότος. Αι Σειρήνες όμως ύϛερον έπεσον εις την Θάλασσαν.
Ομοίως ηθέλησε να ανταγωνισθή και ο Θάμυρις · νικηθείς δε και αυτός εδοκίμασε χειροτέραν τιμωρίαν · επειδή ετύφλωσαν αυτόν. Αι Μούσαι ηγάπησαν μεν την παρθενίαν, όμως πολλαί εγέννησαν και τέκνα, ως ρηθήσεται εις το περί εκάϛης κεφάλαιον. Κατά τινας δε, αι Μούσαι εχρημάτισαν γυναίκες σπουδαίαι, και πολλών ωφελίμων εφευρετικαί · και δια τούτο ενομίσθησαν Έφοροι και Προϛάτιδες όλων των μαθήσεων, και των ελευθέρων τεχνών, και ωνομάσθησαν Μούσαι και αυταί αι μαθήσεις. Δια τούτο ωνόμαζον και όλας τας τοιαύτας γυναίκας Μούσας, και αναφέρεται τόσος αριθμός διαφόρων ονομάτων · δια τούτο ωνόμασαν και τας θυγατέρας του Πιέρου Μούσας, επειδή ήσαν και αυταί τοιαύται.
Λέγουσι λοιπόν, οτι αι μεν δύω εύρον την θεωρίαν και πράξιν εις τας μαθήσεις, αι δε τρεις τους τρεις μουσικούς τόνους · τον αδρόν, μέσον, και ισχνόν · τας τρεις προσωδίας, οξείαν, βαρείαν, και περισπωμένην · τους τρεις χρόνους, παρεληλυθότα, ενεϛώτα, και μέλλοντα · τα τρία πρόσωπα, τους τρεις αριθμούς, το τρίγωνον των αϛέρων, και άλλα τοιαύτα τριάριθμα · αι δε τέσσαρες, τας τέσσαρας διαλέκτους, ως είρηται · αι δε πέντε, τας πέντε αισθήσεις · αι δε επτά, τας επτά χορδάς της λύρας, τας επτά Ουρανίους ζώνας, τους επτά πλανήτας, τα επτά φωνήεντα ·
αι δε εννέα εύρον τα εξής ·
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχολιάστε, ρωτήστε, προτείνετε: