≡)))≡IΙI≡(((≡ ΗΛΙΑΙΟΝ - ΕΛΛΑΝΙΟΝ - ΠΑΣΙΦΑΟΝ ≡)))≡IΙI≡(((≡

[(Αθανασίου Ϛαγειρίτου
«ΩΓΥΓΙΑ»)]

- - - - - - - - -
ΚΕΦΑ'ΛΑΙΟΝ ΛΕ'.
Περί του Κρόνου.

Ο Κρόνος, κατά μεν τινας, ήτον υιός τινος Πολυδεύκους, και κατ' άλλους του Αίμονος. Την δε μητέρα αυτού τινές μεν λέγουσι Θέτιν, τινές δε Εκάτην. Η κοινή γνώμη όμως όλων των δοκίμων Ποιητών, Αρχαιολόγων και Μυθογράφων, θέλει τον Κρόνον υιόν του Ουρανού και της Γης, και νεώτατον, και επισημότατον πάντων των αδελφών αυτού Τιτάνων.

Είρηται δε, οτι ο Κρόνος παρακινηθείς υπό της μητρός αυτού συνεκρότησε την πρώτην Τιτανομαχίαν και έκοψε τα αιδοία του πατρός αυτού Ουρανού, και εβασίλευσεν αυτός · ηλευθέρωσε τους Κύκλωπας και πάλιν εφυλάκωσεν αυτούς εις τον Τάρταρον. Έλαβε δε ύϛερον την αδελφήν αυτού Ρέαν γυναίκα. Πλην κατά την μετά του αδελφού αυτού Τιτάνος συμφωνίαν, δεν έπρεπε να αναθρέψη τέκνα. Κατ' άλλους δε, είπεν ο χρησμός, οτι μέλλει να καταϛραφή και αυτός υπό τινος υιού αυτού, καθώς κατέϛρεψε τον Ουρανόν · Διά τούτο λοιπόν, ή δια το άλλο, κατέτρωγε τα τέκνα αυτού, ευθύς μετά την γέννησιν αυτών. Και πρώτον μεν κατέπιε την Εϛτίαν, έπειτα την Δήμητραν, την Ήραν, τον Πλούτωνα, και Ποσειδώνα. Βλέπουσα δε η Ρέα τούτο το κακόν, έφυγεν εις την Κρήτην και εγέννησεν εκεί τον Δία μυϛικώς. Ο Κρόνος όμως εν[(ν)]οήσας, εζήτησε το βρέφος. Αλλ' η Ρέα εσπαργάνωσε μίαν πέτραν ως βρέφος και έδωκεν αυτήν αντί του παιδός, την οποίαν κατέπιεν ευθύς ο Κρόνος, νομίζων οτι ήτον το βρέφος · ακούσας δε ο Τιτάν, οτι η Ρέα ανατρέφει τον Δία μυϛικώς, και νομίσας τούτο πανουργίαν του Κρόνου εναντίον της συνθήκης, εκήρυξε πόλεμον με τους άλλους Τιτάνας, και νικήσας εφυλάκωσε τον Κρόνον. Αφ' ου δε εμεγάλωσεν ο Ζευς, νικήσας τους Τιτάνας αποκατέϛησε τον Κρόνον εις τον θρόνον · αλλ' εκείνος ύϛερον κατεγίνετο να φονεύση τον Δία μυϛικώς · Όθεν ο Ζευς μαθών την επιβουλήν, λαμβάνει σύμβουλον την Γην, ή κατ' άλλους την Μήτιν θυγατέρα του Ωκεανού, δια να ελευθερώση τους αδελφούς αυτού, και να κηρύξη με εκείνους πόλεμον κατά του τεκνοβόρου πατρός. Η δε Μήτις έδωκε φάρμακον εις τον Κρόνον και ευθύς εξήμεσε πρώτον τον λίθον, έπειτα και τα λοιπά τέκνα, όσα κατέπιε, με τους οποίους συμμαχήσας ο Ζευς εκήρυξε πόλεμον κατά του Κρόνου και των Τιτάνων, και συλλαβών τον Κρόνον έκοψε τα αιδοία αυτού, και τον εξώρισεν εκ του Ουρανού (*).

- - - - - - - - -
(*) Τινές δε λέγουσιν, οτι ο Πλανήτης Κρόνος ενομίζετο Φύσεως ψυχράς · κ' επειδή ο Ωκεανός είναι αείποτε πεπαγωμένος, έλεγον οτι ο Κρόνος κυριεύει εκεί · όθεν ωνομάσθη κ' Κρόνιος.


Κατ' άλλους δε, ήλθεν εις την Ιταλίαν και εδέχθη αυτόν τις γεωργός, ός τις είχε θυγατέρα ωραιοτάτην Εντωρίαν καλουμένην. Ταύτην δε βιάσας ο Κρόνος εγέννησε τέσσαρας υιούς, τον Ιανόν, Φαύϛτον, Ύμνον, και Φήλικα, τους οποίους εδίδαξε την αμπελουργίαν, και την κατασκευήν και χρήσιν του οίνου, και παρήγγειλε να διδάξωσιν αυτά και αυτοί εις τους γείτονας αυτών · Αλλ' οι γείτονες εμέθυσαν ύϛερον, και νομίσαντες φάρμακον το ποτόν, εφόνευσαν τον Ιανόν. [(σημείωση: είναι σαφής η ομοιότητα με την ιστορία του Διονύσου και του Ικαρίου για την διάδοση αμπελουργίας/οινοποιίας)] Είχε δε ανεψιους ο Ιανός, οι οποίοι εκρεμάσθησαν τότε δια την λύπην, και δια τούτο συνέβη λοιμός εις την Ιταλίαν. Ο δε χρησμός έλεγε, να εξιλεώσωσι τον Κρόνον, και τας ψυχάς των φονευθέντων. Όθεν ο Λουτάτιος Κάτλος, επίσημος της Ρώμης, έκτισε Τέμενος και Βωμόν τετραμερές του Κρόνου εις το Ταρπήιον όρος · ή δια το τετραμερές του χρόνου, ή διότι ήτον τέσσαρες οι φονευθέντες · ωνόμασε και τον Μήνα Ιαννουάριον απο του Ιανού. Ο δε Κρόνος κατηϛτέρισεν όλους τους φονευθέντας · και οι μεν άλλοι ωνομάσθησαν προτρυγητήρες, επειδή ανατέλλουσι προ του τρυγητού · ο δε Ιανός ανατέλλει πρότερον, ο οποίος είναι προς τους πόδας της Παρθένου.

Κατ' άλλους όμως [(ο Κρόνος)] ήλθεν εις την Ιταλίαν ότε εβασίλευεν εκεί ο Ιανός, ός τις υπεδέχθη αυτόν φιλοφρόνως, έδωκεν αυτώ και το ήμισυ του βασιλείου · ο δε Κρόνος εδίδαξεν εις την Ιταλίαν την γεωργικήν, την ευνομίαν, και άλλα πολλά, και εξημέρωσε τους Ιταλούς. Όθεν έλεγον, οτι ο Κρόνος έφερε τον χρυσούν αιώνα εις την Ιταλίαν · επειδή οι Άνθρωποι εξημερωθέντες έζων εν ειρήνη, ευνομία, και ησυχία, καλλιεργούντες εκείνην την καρποφόρον γην, και έχοντες αφθόνως τα αναγκαία εις το ζην. Εχάραξε δε και νόμισμα χαλκούν πρώτος εις την Ιταλίαν · και εις μεν το εν μέρος εχάραξε την κεφαλήν αυτού, εις δε το άλλο, το πλοίον · το οποίον διεπόρθμευσεν αυτόν εις την Ιταλίαν. Μαθών δε [(ο Κρόνος)] οτι οι Τιτάνες εσυνάζοντο, όσοι έμειναν, εις την Ταρτησόν πόλιν της Ισπανίας, ήλθε και αυτός εκεί. Ορμήσαν δε ο Ζευς, διεσκόρπισεν αυτούς πάλιν, νικήσας κατά κράτος, και ο Κρόνος κατέφυγεν εις την Σικελίαν · ήλθεν ύϛερον και ο Ζευς εκεί, και εμέθυσεν αυτόν με το μέλι · και τότε, κατ' άλλους, έκοψε τα αιδοία αυτού · έπειτα έκρυψε το δρέπανον εις τόπον τινά, ο οποίος ωνομάσθη ύϛερον δρέπανον. Κατ' άλλους δε, εις την Κέρκυραν έκρυψεν αυτό · όθεν ωνομάζετο η Κέρκυρα ούτω το παλαιόν · Κατ' άλλους δε, ο Κρόνος απέθανεν υπό της λύπηϛ εις την Σικελίαν.

Εκ των ρηθέντων όμως συνάγεται, οτι ο Κρόνος ήτον πανούργος και δόλιος · και ίσως δια τούτο ωνόμασαν αυτόν οι Ποιηταί Αγκυλομύτην. Επειδή πρώτον μεν επαναϛατήσας κατά του πατρός αυτού, εδείχθη υιός ασεβέστατος και παρανομώτατος, κόψας τα πατρικά τεκνογονικά μόρια Δεύτερον, κατεταρτάρωσε πάλιν τους αδελφούς αυτού Κύκλωπας. Τρίτον και μέγιϛον, κατέτρωγε τα γνήσια τέκνα φιλοτυραννίας χάριν. Τέταρτον, επεβούλευε τον Δίαν τον υιόν και ευεργέτην αυτού. Κατα τινάς δε, ηνάγκασε και τον αδελφόν αυτού Οφίωνα να πνιγή εις την Θάλασσαν. Κατ' άλλους όμως, τον Οφίωνα επλάκωσεν ο Ζευς με ένα βουνόν εις τον εν Ισπανία πόλεμον. Όθεν ωνομάσθη το βουνόν ύϛερον Οφιώνιον.

Είρηται δε, οτι έλαβε την αδελφήν αυτού Ρέαν γυναίκα, και εγέννησεν έξ τέκνα εξ αυτής, τρία θηλυκά, πρώτον μεν την Εϛίαν, έπειτα την Δήμητραν, και καθεξής την Ήραν, και τρία αρσενικά. Πλούτωνα, Ποσειδώνα, και Νεώτατον τον Δία. Κατά τινάς δε, εγέννησε και άλλην θυγατέραν Γλαύκην ονομαζομένην · εγέννησε και εκ της Φιλύρας τον Κένταυρον Χείρωνα, με τρόπον παράδοξον, ως ρηθήσεται εκεί.

Εζωγράφιζον δε αυτόν γέροντα με πρόσωπον ωχρόν, ενδύματα εσχισμένα, ή και όλως γυμνόν, ή την κεφαλήν μόνον γυμνήν έχοντα, κόμην λευκήν, γένεια μακρά, και εις μεν την δεξιάν δρέπανον κρατούντα, εις δε την αριστεράν παιδίον, το οποίον φέρει προς το ϛόμα αυτού · ή και εις την δεξιάν έχοντα το δρέπανον, και με την αριϛεράν φέρει τι προς το ϛόμα · και τέσσαρα βρέφη περί τους πόδας έχοντα.

Ταύτα δε τα σύμβολα αλληγορούσι τον Κρόνον εις τον χρόνον · επειδή το γήρας, τα ενδύματα, η κόμη και τα γένεια, δηλούσι την αρχαιότητα του χρόνου · το δε δρέπανον, και το προς το ϛόμα φερόμενον, οτι ο καιρός θερίζει και τρώγει τα πάντα, όσα αυτός γεννά · η δε γυμνή κεφαλή, οτι ο χρόνος ανακαλύπτει πάντα · τα δε βρέφη, τα τέσσαρα ϛοιχεία, την αρχήν των όντων, επομένως και του χρόνου.

[(Tέλος Κεφαλαίου ΛΕ')]